Nieuwkomers in Leiden

In onze stad zijn er een flink aantal ‘nieuwkomers’. We doelen dan op Oekraïense vluchtelingen, asielzoekers en statushouders, in totaal wel zo’n 1400 mensen. De gemeente regelt opvang en werkt samen met diverse organisaties en vrijwilligers om deze kwetsbare groepen een veilig thuis te bieden.

Welkom in Leiden

Het zal u misschien zijn opgevallen in de binnenstad, in uw wijk of op straat: de stad Leiden biedt onderdak aan diverse groepen vluchtelingen. Zo bieden we als stad onderdak aan bijna 650 Oekraïense vluchtelingen, ongeveer 500 asielzoekers en huisvesten we statushouders.

Dit is voor ons als stad niet nieuw. Al in de 16e eeuw ving Leiden Hugenoten op die op de vlucht waren voor geloofsvervolging. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om mensen in een kwetsbare situatie, zoals bijvoorbeeld oorlogsvluchtelingen, op te vangen en onderdak te bieden.

Naast onze eigen verantwoordelijkheid als stad, hebben we ook te maken met een opdracht vanuit de landelijke overheid, de zogenaamde Spreidingswet. Die wet houdt in dat iedere gemeente moet meewerken aan de opvang van groepen vluchtelingen die hierboven genoemd worden. Zo wordt de druk van opvang eerlijk gespreid onder gemeenten en is er meer zicht op kleinschalige opvang, wat de kans vergroot op betere integratie.

Wie vangen we op?

Wie zijn al die vluchtelingen die we opvangen?

• Oekraïense vluchtelingen: sinds 2022 worden Oekraïense ontheemden opgevangen, dat zijn er op dit moment zo’n 640. Door de inval van Rusland zijn zij gevlucht voor de oorlog.
• Asielzoekers: op dit moment zitten er zo’n 340 asielzoekers in opvang en zo’n 125 in noodopvang. Zij vluchtten om uiteenlopende redenen, zoals oorlog, risico van politieke vervolging of seksuele geaardheid.
• Statushouders: dit zijn asielzoekers die al een verblijfstatus in ons land hebben gekregen. In 2024 moet Leiden voor 269 statushouders een plek om te wonen bieden.

Waar zijn de opvangplekken?

De Oekraïense vluchtelingen zijn verspreid over de volgende opvangplekken:

• Schipholweg 68
• Lammenschansweg 6
• Lange Mare 43
• Witte Rozenstraat 21
• Houtlaan (89 t/m 257, voorheen 55, Alrijne Ziekenhuis)

De asielzoekers worden opgevangen op de volgende plekken:

• Haagse Schouwweg 8a-8n
• 3 Oktoberhal

De statushouders wonen meestal in sociale huurwoningen en alleenstaande minderjarige statushouders wonen in kleinschalige woongroepen, verdeeld over de stad. De huisvesting gaat via de Leidse woningbouwcorporaties De Sleutels, Portaal en Ons Doel. Ongeveer 10% van de jaarlijks vrijkomende woningen gaat met voorrang naar statushouders. Dat betekent dat de rest, dus 90% van de vrijkomende woningen, naar gewone woningzoekenden gaat.

Hoe pakken we dit aan?

Leiden maakt vooral zo goed mogelijk gebruik van (kantoor)panden die tijdelijk leegstaan. Zo gaat de opvang van vluchtelingen niet ten koste van woonruimte voor de rest van de stad.

In de praktijk worden deze leegstaande panden vaak snel weer gesloopt of gerenoveerd om plaats te maken voor nieuwe woningen. Dat is ook hard nodig, gezien de woningnood in onze stad. Dat betekent dat we vaak groepen vluchtelingen moeten verhuizen, als een pand gesloopt gaat worden. Ook moeten we steeds op zoek naar nieuwe panden.

Dat is niet ideaal, maar helaas wel de situatie op dit moment. Daarbij verandert deze situatie met de dag. Zo moeten we als gemeente steeds inspelen op de komst van nieuwe vluchtelingen, als gevolg van nationale en internationale ontwikkelingen. Soms wordt ook de landelijke opdracht voor opvang veranderd. Of springen we als gemeente bij als het te vol wordt bij de aanmeldplekken. Zo boden we kortgeleden onderdak aan een aantal asielzoekers uit Ter Apel. De Antoniuskerk werd voor 3 weken ingericht als tijdelijke opvangplek.

De opvangplekken aan de Schipholweg en Lammenschansweg voor Oekraïense vluchtelingen gaan op korte termijn dicht, door geplande sloop. Daarom zijn we bezig met een nieuwe opvangplek aan de Archimedesweg 29, op het Leiden Bio Science Park. Verder wordt het asielzoekerscentrum aan de Haagse Schouwweg in 2025 uitgebreid op de Paardenweide. Al met al een flinke opgave voor de stad.

We doen het niet alleen

Ondanks alle moeite die we doen, kunnen we dit als stad niet alleen. De gemeente werkt hierbij zeer nauw samen met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van de opvang van asielzoekers op de door de gemeente geregelde plekken.

Ook worden wij geholpen door organisaties als Stichting Vluchtelingenwerk, Incluzio, Jeugdformaat, Massive Care, kerkelijke organisaties, huisartsen en zorgpartijen. Zij hebben de kennis en de medewerkers om de vluchtelingen bij te staan als het gaat om begeleiding, mentale ondersteuning, taallessen en ga zo maar door.

Daarnaast spelen vrijwilligers een enorm belangrijke rol. Uit alle delen van de stad melden zich mensen aan die willen helpen. Dat is hartverwarmend. En broodnodig tegelijk. Zonder dit Leidse ‘vriendelijke leger’ zou het niet gaan. Zo helpen vrijwilligers bij verhuizingen, taallessen, particuliere opvang, begeleiding, inzamelen van kleding, organiseren van evenementen, bijles, en ga zo maar door. De lijst is eindeloos. We zijn er trots op dat de Leidenaren zich steeds weer gastvrij tonen bij de komst van vluchtelingen naar onze stad. De gemeente Leiden spreekt hiervoor haar dank uit, richting alle Leidenaren. We hopen dat we deze eeuwenoude traditie van gastvrijheid nog lang kunnen voortzetten.

Hoe gaan we verder?

Met de aangewezen plekken kunnen we de opvang blijven doorzetten. De situatie is echter verre van ideaal. De voortdurende verhuizingen zijn zowel een belasting voor de bewoners van deze plekken, als de omwonenden in de stad.

We willen als stad liever een stabielere en meer duurzame manier van opvang organiseren. We gaan er daarbij vanuit dat een groot deel van de vluchtelingen uiteindelijk zal blijven, zodat opvang voor langere termijn nodig is.

Daarbij willen we ook een oplossing bieden voor de woningnood voor de andere bewoners van Leiden. Op dit moment werken we daarom aan flexwoningen aan de Gooimeerlaan 25, die in de loop van 2025 klaar zullen zijn. Op deze plek gaan we op korte termijn Oekraïense vluchtelingen huisvesten, en op langere termijn werkende jongeren en mensen die uit maatschappelijke opvang komen. Het gaat dan onder andere om mensen die voorheen dakloos waren. In het kantoorpand van het Alrijne Ziekenhuis op de Houtlaan wonen nu nog Oekraïners, maar komen volgend jaar studenten, werkende jongeren en statushouders te wonen.

Op dit moment onderzoeken we ook nog andere plekken voor langdurige opvang voor Oekraïense vluchtelingen, en een plek voor een semipermanent asielzoekerscentrum (AZC) in de stad.