Excuses voor koloniale en slavernijverleden stadsbestuur
Het college van B&W gaat in gesprek met de stad om te bepalen hoe zij op gepaste wijze excuses kan maken voor de rol die het stadsbestuur in het koloniale en slavernijverleden heeft gehad. Aanleiding hiervoor is de publicatie van het wetenschappelijke vooronderzoek Koloniale en slavernijgeschiedenis van de stad Leiden door de Universiteit Leiden. Daaruit blijkt hoe wijdverbreid en alledaags de banden waren van Leiden en Leidenaren met het kolonialisme en slavernij.
Burgemeester Peter Heijkoop: “Met het wetenschappelijke vooronderzoek van de Universiteit Leiden in de hand hebben we nu een beter inzicht in de wijze waarop de stad Leiden, het stadsbestuur, ondernemers en de gewone Leidenaar verbonden waren met het koloniale en slavernijverleden. Dat zet aan tot actie. We vinden het namelijk belangrijk om als samenleving onze Leidse geschiedenis te kennen en te erkennen. Daarom willen we met de stad in gesprek om samen te bepalen hoe het college van B&W het beste excuses hiervoor kan maken”.
Het college geeft nu ook handen en voeten aan nog openstaande adviezen uit het eerdere adviesrapport ‘Een verbonden stad. Advies slavernij- en koloniaal verleden van Leiden’, waar de uitkomsten van het vooronderzoek voor nodig waren.
Abdelhaq Jermoumi, wethouder Kansengelijkheid, Jeugd en Onderwijs: ”We roepen een denktank in het leven voor de verdere verspreiding van kennis en bewustwording over dit thema en we stellen een adviescommissie in, die adviseert over de verschillende aspecten die komen kijken bij één of meer kunstwerken over het hele koloniale en slavernijverleden, zowel in de Oost als ook in de West. We willen met een kunstwerk de geleden pijn van de tot slaafgemaakten zichtbaar maken, gedenken, bezinnen en bijdragen aan educatie en bewustwording over het verleden én de doorwerking daarvan in het heden. Daarnaast stellen we de gemeenteraad voor om een wetenschappelijk vervolgonderzoek door de Universiteit Leiden financieel mogelijk te maken.”
Oprichting van de Denktank Slavernij- en Koloniaal verleden Leiden
Om de uitkomsten van het rapport van het vooronderzoek verder te verspreiden in de stad, richt de gemeente een Denktank ‘Slavernij- en Koloniaal verleden Leiden’ op. Hierbij werkt de gemeente nauw samen met kennisinstellingen en bredere maatschappelijke en culturele partners. Deze denktank gaat verkennen hoe de kennis van en bewustwording over (de doorwerking van) het koloniale en slavernijverleden verder verspreid kunnen worden in de stad. Samen met Leiden Kennisstad verkent de gemeente hoe de denktank vorm te geven en wie hierbij te betrekken.
Instellen adviescommissie Monument Leids Slavernij- en Koloniaal
Met de inzichten uit het vooronderzoek wil de gemeente graag starten met het proces om te komen tot één of meer kunstwerken over het hele koloniale en slavernijverleden, zowel in de Oost als ook in de West. Hiertoe stelt het college een adviescommissie in die zal adviseren over de verschillende aspecten die belangrijk zijn bij de realisatie van één of meer kunstwerken, zoals het soort monument en het profiel van de kunstenaar.
Vervolgonderzoek
Het wetenschappelijke vooronderzoek Koloniale- en slavernijgeschiedenis van de stad Leiden dat in 2024 door de Universiteit Leiden werd uitgevoerd, heeft laten zien hoe wijdverbreid en alledaags de banden waren van Leiden en Leidenaren met het kolonialisme en slavernij. Het vooronderzoek bestond uit een inventarisatie van thema’s waarin de verbondenheid van Leiden met het kolonialisme en het slavernijverleden tot uiting kwam, en van de archieven waarin meer over het koloniale en slavernijverleden van Leiden te vinden is.
In het vooronderzoek kwamen de onderzoekers op verschillende momenten in het verleden mensen van kleur in Leiden tegen, maar over hun ervaringen is nog maar weinig bekend. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Het college van B&W neemt deze aanbeveling over en stelt daarom in de Kaderbrief 2025-2029 aan de gemeenteraad voor om een wetenschappelijk vervolgonderzoek door de Universiteit Leiden te laten verrichten. Dit vervolgonderzoek zal zich enerzijds focussen op de ervaringen van de stadsbewoners van kleur over een langere periode in de geschiedenis. Het zichtbaar, invoelbaar en bespreekbaar maken van deze ervaringen is een cruciale stap naar erkenning van het koloniale en slavernijverleden. Anderzijds richt het vervolgonderzoek zich ook op de lange doorwerking van het koloniaal en slavernijverleden in de stad. Dat zal een belangrijke stap richting heling vormen.